Wprowadzenie do ekologii z elementami ochrony środowiska- zadania otwarte. Te zadania otwarte dotyczą ekologii. Zawierają ciekawe zadania zarówno do matury, jak i do powtórki przed sprawdzianem. Pozwalają spojrzeć od strony praktycznej na różne, często problemowe zagadnienia. Zbiór zadań maturalnych: https://matura biomist pl 90% moich postów dotyczy zbiorów do matury, a to z tego powodu, że w 2015 roku zdawałem ten egzamin. Od wakacji 2014 roku zacząłem porządne przygotowania do matury. Jako że nie było wówczas żadnych zbiorów typowo pod egzamin od 2015, zacząłem szukać nowości. Kupiłem zbiór z arkuszmaturalny.pl na próbę bo był niedrogi. Matura 2019 - przedmioty wybierane przez maturzystów. Matura 2018 - przedmioty wybierane przez maturzystów. studia po maturze z biologii. studia po maturze z Matura próbna z biologii,11 maja 2023 - poziom rozszerzony. Formuła 2023. Liczba zdających: 36 525. Średnia wyników: 48%. Matura z biologii, 10 maja 2019 Jeszcze chyba coś z Omegi miałem do biologii. A później rozwiązywanie testów, rozwiązywanie testów i jeszcze raz rozwiązywanie testów (testy dopiero wtedy gdy przyswoisz pewien zakres wiadomości np. dany dział). Można sobie ściągnąć z netu testy z dawnych matur które były do tej pory. Znajdziesz je na stronach OKE. Próbna matura 2021 z Nowinami. Biologia [ODPOWIEDZI] red. 13 kwietnia 2021, 18:29. Zobacz galerię (10 zdjęć) Zdaj maturę z Nowinami. Matura z biologii 2021. Odpowiedzi do zadań przygotowanych przez Ewę Rajnfus z I LO w Dębicy. i przyklej naklejkę z kodem. 7. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. 8. Możesz korzystać z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora prostego. MBI-R1_1P-193 miejsce na naklejkę NOWA FORMU Ł A ę W3LscP7. Matura biologia 2019. ARKUSZE CKE, pytania, odpowiedzi. Co było na MATURZE Z BIOLOGII? CKEBiologia – matura 2019. Już 10 maja maturzyści zmierzą się z egzaminem maturalnym z biologii. Czego można się spodziewać na maturze z biologii? Sprawdź, jakie zadania czekały na zeszłorocznych maturzystów oraz z jakimi tematami musieli się zmierzyć. Matura biologia 2019. ARKUSZE CKE, pytania, odpowiedziMatura z rozszerzonej biologii należy do jednej z najtrudniejszych. Uczniowie, szczególnie ci, pragnący dostać się na studia medyczne, muszą wykazać się wiedzą z ogromnej ilości tematów. W zeszłym roku egzamin trwał 180 min, a do uzyskania było 60 pkt, które znajdowały się aż na 27 stronach. Matura Biologia 2019 Arkusz CKE, Odpowiedzi. Wiemy, co było!... Poziom matury z biologii 2018 Przypomnijmy, że matura z biologii nie jest obowiązkowa, więc tak naprawdę można jej nie zdać, gdyż nie ma ona określonego progu zdawalności. Jednak jej wynik, jeśli ktoś zdecyduje się ją pisać, będzie się liczył w rekrutacji na studia. W 2018 roku matura z biologii również nie należała do najprostszych. Większość uczniów jednogłośnie stwierdziła, że egzamin był dość trudny, dlatego też spora część będzie go poprawiać w tym roku. Matura Biologia 2018 podstawa, rozszerzenie ARKUSZE CKE, Co ... - Egzamin może nie tyle trudny, co bardzo wymagający. Zadań było ponad 20, ale każde z nich miało dużo podpunktów. Trzeba było najpierw przeczytać ze zrozumieniem, czego od nas oczekują autorzy zadań, a następnie dołożyć do tego swoją wiedzę – relacjonowała w zeszłym roku biologia 2019. Czego się spodziewać?Na maturze w 2018 roku większość zadań polegała na omówieniu przedstawionych doświadczeń oraz sformułowaniu wniosków na ich podstawie. Było to między innymi wykazanie związku między funkcją wewnątrzwydzielniczą komórek kory nadnerczy a występowaniem u niej kropel tłuszczu i mitochondriów, wyjaśnienie w jaki sposób dwuczęściowa budowa żeber ptaków umożliwia im wentylację płuc podczas spoczynku, jak również uzasadnieniu, że choroba Gravesa-Basedowa jest chorobą autoimmunizacyjną. Matura biologia 2019. Co było na maturze w zeszłym roku?Oprócz tego uczniowie musieli wykonać zadania na podstawie zamieszczonych do arkusza tekstów, na przykład „Podstawy fizjologii roślin” J. Kopcewicza i S. Lewaka, „Seminaria z cytofizjologii” J. Kawiaka, J. Zabel, „Pradukty zbożowe. Technologia i rola w żywieniu człowieka” oraz „Biochemia” J. Berga, L. Stryer i J. TymoczkoJedno zadanie polegało na uzupełnieniu opisu wiosennego transportu cukrów przez elementy drewna rośliny. Z kolei inne zawierały tematy dotyczące mutacji genów, stosowaniu oznaczania allei genów, konwencji waszyngtońskiej, stosowaniu różnych preparatów, zaznaczaniu zdań prawdziwych lub fałszywych, prawidłowych dokończeń zdań oraz widać, zakres tematów, na które maturzyści musieli posiadać wiedzę, był bardzo duży i różnorodny. Udowadnia to, że do egzaminu dojrzałości należy przygotowywać się przez 3 lata, gdyż ostatni miesiąc, to zdecydowanie za późno. Mamy więc nadzieję, że tegoroczna matura nie przyniesie uczniom aż tak dużych problemów!POLECAMY - KONIECZNIE SPRAWDŹ:Autor: Małgorzata MrowiecPolecane ofertyMateriały promocyjne partnera Matura Biologia 2019 Arkusz CKE, Odpowiedzi Matura Biologia 2019 Arkusz CKE, OdpowiedziMatura Biologia 2019. W piątek rano część maturzystów - w tym uczniowie klas biologiczno-chemicznych i np. osoby marzące o zawodzie lekarza - pisała egzamin z biologii na poziomie rozszerzonym. Musieli w ciągu trzech godzin rozwiązać ponad 20 zadań. Kilka z nich wymagało wybrania odpowiedzi spośród podanych (A, B, C), a większość polegała na tym, by wybrać odpowiedź i uzasadnić. Matura Biologia 2018 Odpowiedzi, Arkusz CKE. Matura z Biologii: rozszerzona, podstawowa MATURA BIOLOGIA 2019 - co było na maturze z biologii- Pierwsze pytanie było o rybosomach, drugie – o fotosyntezę i fotosystemy. Inne pytanie dotyczyło wpływu globalnego ocieplenia na możliwość zmniejszenia populacji niedźwiedzi polarnych – relacjonował nam Wojciech Węgrzyn z klasy biologiczno-chemicznej w VIII Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie. Wyszedł z egzaminu po około dwóch godzinach. Matura Biologia 2019 Arkusz CKE, Odpowiedzi. Wiemy, co było!... MATURA BIOLOGIA 2019: PYTANIA, ZADANIA, ODPOWIEDZIStandard na maturze z biologii to opisane doświadczenie. - Była w nim fiolka z grochem zanurzonym w wodzie. Trzeba było napisać, czy to doświadczenie wykazuje, że to przemiany metaboliczne czy tylko zmiany fizyczne powodują napęcznienie grochu i pęknięcie fiolki – opowiadał nam ponadto wymieniał nastolatek, do narysowania była krzyżówka genetyczna. - Więc trzeba było wypełnić tabelkę, poszczególne geny jak się ze sobą łączą, i wykazać prawdopodobieństwo wystąpienia jakiegoś konkretnego genotypu – tłumaczył Wojciech. Zaznaczył, że nie uczył się bardzo intensywnie do tego egzaminu, bo nie będzie on brany pod uwagę przy rekrutacji na studia, na które się wybiera, czyli na pisali próbną maturę z biologii, ale – jak nam mówili – przez strajk nauczycieli nie była ona sprawdzana, więc nie wiedzą, jak im poszło. Oceniają natomiast, że pytania już na prawdziwej maturze były trudniejsze nić na próbnym w kolejnym dniu egzaminów przyznają, że matura jest męcząca fizycznie, gdy pisze się kilkugodzinne egzaminy rano i po południu. Największy stres przeżyli w poniedziałek, rozpoczynając już właściwie nie powtarzają materiału wieczorem w przeddzień danego egzaminu. - To raczej nie ma sensu i się zrelaksować – mówią. Słyszymy też od maturzystów, że najlepiej przez całe liceum uczyć się w miarę regularnie, na czwórki, a trzy miesiące przed maturą przejść wszystkie arkusze z poprzednich matur po kolei, żeby dowiedzieć się, czego się nie umie i tego się jeszcze biologia 2019 punktualnie o godzinie 9 rozpocznie się egzamin maturalny z biologii. Uczniowie zmierzą się z egzaminem podstawowym z biologii. Nie jest on obowiązkowy dla wszystkich maturzystów, jednak biologia to chętnie wybierany przedmiot. O godz. 9 rozpocznie się również egzamin maturalny z biologii na poziomie rozszerzonym Matura 2018 biologia rozszerzona ODPOWIEDZI Cynamonowy kot n... Matura z biologii na poziomie podstawowym składa się z około 30 zadań, w tym zamkniętych, jak i otwartych. 9 maja, piątek: godz. 9 - biologia, poziom podstawowy (120 min.); godz. 9 - biologia matura 2019, poziom rozszerzony (180 min.). Arkusze oraz odpowiedzi znajdziecie u nas po zakończonym egzaminie maturalnym z z biologii 2019 - ODPOWIEDZI, ARKUSZ CKEZaraz po egzaminie maturalnym z biologii na poziomie podstawowym tutaj znajdziecie arkusze egzaminacyjne CKE i 2019 z biologii - co było w zeszłym roku?W ubiegłym roku według maturzystów matura z biologii nie była zbyt łatwa. - Egzamin może nie tyle trudny, co bardzo wymagający. Zadań było ponad 20, ale każde z nich miało dużo podpunktów. Trzeba było najpierw przeczytać ze zrozumieniem, czego od nas oczekują autorzy zadań, a następnie dołożyć do tego swoją wiedzę - relacjonowała Nikola Fuksa z klasy bio np. zadanie z błoną półprzepuszczalną. Albo inne – o ptakach. - Trzeba było powiedzieć, jaki wpływ ma konkretne ułożenie żeber u ptaka ma na swobodną wentylację podczas spoczynku – opowiadała maturzystka. - Akurat było w spoczynku. Gdyby było z lotem, to pytanie byłoby dużo prostsze – 2019: terminy, harmonogramCZĘŚĆ USTNA:9-22 maja:język polski języki mniejszości narodowych język łemkowski język kaszubski 6-25 maja:języki obce nowożytne CZĘŚĆ PISEMNA6 maja - poniedziałek język polski - pp - godz. 9:00, pr - godzina 14:00 7 maja - wtorekmatematyka - pp - godz 9:00 język łaciński i kultura antyczna - godz 14:00 8 maja - środajęzyk angielski - pp - godz. 9:00 język angielski - pr, dj, godz. 14:00 9 maja - czwartekmatematyka pr - godz. 9:00 filozofia - pp, pr, godz. 14:00 10 maja - piątek biologia pp, pr - godz. 9:00 wiedza o społeczeństwie pp, pr - godz. 14:00 13 maja - poniedziałekchemia - pp, pr - godz. 9:00 informatyka - pp, pr - godz. 14:00 14 maja - wtorekjęzyk niemiecki - pp - godz. język niemiecki - pr, dj - godz. 14:00 15 maja - środageografia - pp, pr - godz. 9:00 historia sztuki - pp, pr - godz. 14:00 16 maja - czwartekjęzyk rosyjski - pp - godz. 9:00 język rosyjski - pr, dj - godz. 14:00 17 maja - piątekjęzyk francuski - pp - godz. 9:00 język rosyjski - pr, dj - godz. 14:00 20 maja - poniedziałekfizyka i astronomia - pp - godz. 9:00 język francuski - pr, dj - godz. 14:00 Matura 2018 polski podstawa Lalka Prusa na maturze z polskie... Terminy dodatkowych maturUczniowie, którzy otrzymali zgodę dyrektora OKE na przystąpienie do egzaminu maturalnego w dodatkowym terminie, będą go zdawać od 3 do 19 matur poprawkowychDla wszystkich uczniów, którym się nie powiodło i nie zdali jednego przedmiotu na poziomie podstawowym, przewidziane są następujące terminy poprawkowe:część pisemna – 20 sierpnia część ustna – 20-21 sierpnia. Matura 2019 WYNIKIŚwiadectwa z wynikami matur zostaną przekazane do szkół 4 lipca 2019 poprawiający maturę, o rezultatach dowiedzą się 11 września 2019 przed przystąpieniem do egzaminu, na poprawę koncentracji i wzmocnienie czujności, polecamy zjedzenie kostki gorzkiej Joanna UrbaniecPolecane ofertyMateriały promocyjne partnera Matura 2019 BIOLOGIA poziom rozszerzony ODPOWIEDZI I ARKUSZ CKE. Matura z biologii rozszerzenie - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - BIOLOGIA (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z biologii maturzyści napisali w piątek, r. o godz. 9 (poziom... 8 maja 2019, 16:58 Matura 2019 BIOLOGIA ODPOWIEDZI I ARKUSZ CKE. Matura z biologii (poziom rozszerzony) - pytania, rozwiązania, odpowiedzi MATURA 2019 - BIOLOGIA (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z biologii maturzyści napisali w piątek, r. o godz. 9 - poziom... 8 maja 2019, 16:46 Matura 2019. Fizyka i astronomia poziom rozszerzony ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI. Matura z fizyki i astronomii rozszerzenie MATURA 2019 - FIZYKA I ASTRONOMIA (poziom rozszerzony) - ARKUSZ I ODPOWIEDZI. Egzamin z fizyki i astronomii maturzyści zdawali w poniedziałek, r. o... 20 maja 2019, 12:51 Matura 2019 HISTORIA poziom rozszerzony ODPOWIEDZI I ARKUSZ CKE. Matura z historii rozszerzenie - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - HISTORIA (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z historii maturzyści napisali w poniedziałek, r. o godz. 14 - poziom... 16 maja 2019, 10:29 Matura 2019. J. niemiecki poziom podstawowy ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI. Matura z języka niemieckiego podstawa MATURA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. JĘZYK NIEMIECKI (POZIOM PODSTAWOWY). Egzamin z języka niemieckiego maturzyści napisali we wtorek,... 14 maja 2019, 20:12 Matura 2019 GEOGRAFIA poziom rozszerzony ODPOWIEDZI I ARKUSZ CKE. Matura z geografii rozszerzenie - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - GEOGRAFIA (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z geografii maturzyści napisali w środę, r. o godz. 9 - poziom... 14 maja 2019, 11:57 Matura 2019. J. niemiecki poziom rozszerzony ARKUSZ CKE i ODPOWIEDZI. Matura z języka niemieckiego rozszerzenie MATURA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO poziom rozszerzony - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z języka niemieckiego maturzyści napisali we wtorek, r. o godz. 9... 13 maja 2019, 13:49 Matura 2019 INFORMATYKA poziom rozszerzony ODPOWIEDZI I ARKUSZ CKE. Matura z informatyki rozszerzenie - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - INFORMATYKA (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z informatyki na poziomie rozszerzonym maturzyści zdawali w poniedziałek,... 13 maja 2019, 9:57 Matura 2019. Chemia poziom rozszerzony ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI. Matura z chemii rozszerzenie - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - CHEMIA na poziomie rozszerzonym - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z chemii maturzyści zdawali w poniedziałek, r. o godz. 9 (poziom... 13 maja 2019, 9:57 MATURA 2019 ARKUSZE CKE I ODPOWIEDZI. Matura część pisemna geografia, fizyka, historia [pytania, rozwiązania] MATURA 2019 - ARKUSZE CKE I ODPOWIEDZI. Pierwszy egzamin z języka polskiego maturzyści rozpoczną w poniedziałek r. o godz. 9. Strajk nauczycieli... 13 maja 2019, 9:56 Matura 2019. Matura z chemii na poziomie rozszerzonym - arkusz CKE, odpowiedzi MATURA 2019 - CHEMIA (POZIOM rozszerzony) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z WOS maturzyści zdają w poniedziałek, r. o godz. 9 (poziom podstawowy i... 10 maja 2019, 13:44 Matura 2019. WOS poziom rozszerzony ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI. Matura z wiedzy i społeczeństwa rozszerzenie - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - WOS (poziom rozszerzony) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z wiedzy i społeczeństwa maturzyści zdawali w piątek, r. o godz. 14. W tym... 9 maja 2019, 17:44 Matura 2019. WOS ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI. Matura z wiedzy o społeczeństwie (poziom rozszerzony) - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - WIEDZA I SPOŁECZEŃSTWO (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Egzamin z WOS maturzyści zdają w piątek, r. o godz. 14 (poziom... 9 maja 2019, 13:48 Matura 2019. Matematyka p. rozszerzony - arkusz CKE, odpowiedzi. Matura z matematyki rozszerzenie [zadania, rozwiązania] Matura 2019 - matematyka, poziom rozszerzony. W czwartek, 9 maja 2019 ( maturzyści zdawali egzamin z matematyki (rozszerzenie). W tym artykule... 9 maja 2019, 10:24 Matura 2019 z języka angielskiego poziom podstawowy - łatwa czy trudna? Co było na egzaminie z angielskiego Opinie, komentarze Po języku polskim i matematyce, z którymi uczniowie zmierzyli się w ostatnich dniach, przyszedł czas na język angielski. Maturzyści z XX Liceum... 8 maja 2019, 14:26 MATURA 2019 MATEMATYKA ODPOWIEDZI NOWA FORMUŁA. Matura z matematyki - poziom podstawowy - arkusz CKE, zadania, rozwiązania Matura 2019 - matematyka, poziom podstawowy - arkusze i odpowiedzi. We wtorek, 7 maja 2019 ( maturzyści napisali egzamin z matematyki, na poziomie... 7 maja 2019, 21:14 Matura 2019. Język łaciński i kultura antyczna poziom podstawowy [ Matura z łaciny i kultury antycznej Matura 2019 - język łaciński i kultura antyczna poziom podstawowy. We wtorek, 7 maja 2019 ( maturzyści napisali egzamin z łaciny i kultury antycznej.... 7 maja 2019, 19:07 Matura 2019. Matematyka poziom podstawowy Matura z matematyki podstawowej STARA MATURA [arkusz CKE, zadania, rozwiązania] Matura 2019 z matematyki na poziomie podstawowym - arkusze CKE i odpowiedzi (tzw. STARA MATURA) We wtorek, 7 maja 2019 ( maturzyści napisali egzamin... 7 maja 2019, 14:39 Matura 2019. Co było na maturze z matematyki na poziomie podstawowym Matura z matematyki zaskakująco łatwa? Opinie, komentarze Jakie zadania były na maturze 2019 z matematyki na poziomie podstawowym? - W porównaniu z poprzednimi latami, tegoroczna matura z matematyki była zaskakująco... 7 maja 2019, 13:54 Matura 2019. Język łaciński i kultura antyczna poziom rozszerzony - arkusz CKE. Matura z łaciny i kultury antycznej Matura 2019 - język łaciński i kultura antyczna poziom rozszerzony - arkusz. We wtorek, 7 maja 2019 ( maturzyści napisali egzamin z łaciny i kultury... 7 maja 2019, 9:28 Matura 2019. JĘZYK POLSKI poziom rozszerzony - odpowiedzi i arkusz CKE. Matura z języka polskiego (rozszerzenie) - odpowiedzi MATURA 2019 - JĘZYK POLSKI (POZIOM ROZSZERZONY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Pierwszy egzamin z języka polskiego maturzyści rozpoczną w poniedziałek r.... 6 maja 2019, 18:51 Matura 2019. POLSKI poziom podstawowy i i arkusz CKE - odpowiedz. Matura z języka polskiego (podstawa) - pytania, odpowiedzi MATURA 2019 - JĘZYK POLSKI (POZIOM PODSTAWOWY) - ARKUSZ CKE I ODPOWIEDZI. Pierwszy egzamin z języka polskiego maturzyści rozpoczęli w poniedziałek r.... 6 maja 2019, 14:07 Kategoria: Ekspresja informacji genetycznej Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W operonie tryptofanowym znajduje się pięć otwartych ramek odczytu (trpA–trpE) kodujących podjednostki enzymów uczestniczących w syntezie tryptofanu u bakterii. Do sekwencji regulatorowych należy promotor, który znajduje się przed sekwencjami kodującymi trpA–trpE i stanowi miejsce wiązania polimerazy RNA. Obok promotora znajduje się operator, do którego przyłącza się aktywny represor. Białko represorowe jest aktywowane poprzez przyłączenie cząsteczki tryptofanu. Na schemacie przedstawiono działanie operonu tryptofanowego w sytuacji, gdy komórka bakterii nie ma odpowiedniej ilości tego aminokwasu. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, Biologia, Warszawa 2016. (0–1) Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz odpowiedź spośród 1.–2. Operon tryptofanowy podlega regulacji A. pozytywnej, a cząsteczka tryptofanu pełni w nim funkcję 1. induktora. B. negatywnej, 2. korepresora. (0–1) Opisz, korzystając z powyższego schematu, w jaki sposób będzie działać operon tryptofanowy w sytuacji, gdy komórka bakterii znajdzie się w środowisku, w którym ma dostęp do odpowiedniej ilości tryptofanu. (0–1) Na podstawie schematu określ, jak zmieni się funkcjonowanie operonu tryptofanowego na skutek mutacji w genie kodującym białko represorowe, której efektem jest uniemożliwienie przyłączenia się cząsteczki tryptofanu do tego białka. Rozwiązanie (0–1) Schemat punktowania 1 p. – za zaznaczenie obu właściwych odpowiedzi. 0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi. Rozwiązanie B 2. (0–1) Schemat punktowania 1 p. – za poprawny opis, uwzględniający następujące etapy: (1) przyłączenie się cząsteczek tryptofanu do represora, (2) przyłączenie się aktywnego represora do operatora, (3) uniemożliwienie przyłączenia się polimerazy (RNA) lub zablokowanie transkrypcji genów szlaku syntezy tryptofanu. 0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania Jeżeli komórka ma odpowiednią ilość tryptofanu, to jego cząsteczki przyłączają się do nieaktywnego białka represorowego, co powoduje jego aktywację, dzięki czemu przyłącza się ono do operatora i blokuje transkrypcję genów szlaku syntezy tryptofanu. Dochodzi do wyciszenia ekspresji genów szlaku syntezy tryptofanu, ponieważ tryptofan łączy się z białkiem represorowym, aktywując je, co powoduje przyłączenie się tego białka do operatora. Represor aktywowany przez tryptofan łączy się z operatorem, blokując przyłączenie się polimerazy RNA. Uwagi: Uznaje się odpowiedzi odnoszące się w opisie etapu 3. do zahamowania ekspresji genów szlaku syntezy tryptofanu bez określenia, że dochodzi do tego na etapie transkrypcji. Nie uznaje się odpowiedzi niepełnych, np. uwzględniających jedynie przyłączenie się tryptofanu do białka represorowego i zablokowanie transkrypcji genów szlaku syntezy tryptofanu – bez opisania etapu 2. (0–1) Schemat punktowania 1 p. – za poprawne określenie skutku opisanej mutacji w postaci ciągłej transkrypcji genów kodujących enzymy szlaku syntezy tryptofanu. 0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania Represor nie będzie mógł być aktywowany – dojdzie do ciągłego wytwarzania mRNA kodującego enzymy szlaku produkcji tryptofanu. Represor nie będzie mógł się przyłączyć do operatora, czego skutkiem będzie brak możliwości zatrzymania ekspresji genów szlaku syntezy tryptofanu. Spowoduje to stałą transkrypcję genów trpA-trpE. Dojdzie do konstytutywnej transkrypcji genów trpA-trpE. Operon będzie stale aktywny. Uwagi: Uznaje się opisanie skutków mutacji jako: „stałą ekspresję genów szlaku syntezy tryptofanu”, „stałą transkrypcję ORF trpE-trpA” lub ”stałą ekspresję tego operonu”. Nie uznaje się odpowiedzi niepełnych, w których zdający nie odniósł się do funkcjonowania operonu, np. „Ta mutacja może spowodować, że tryptofan, mimo wystarczającej jego ilości w środowisku, będzie stale wytwarzany”. Zadanie 1. (3 pkt) Budowa i funkcje komórki Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Komórki charakteryzujące się wysokim tempem syntezy białek, np. komórki trzustki, zawierają szczególnie dużo rybosomów. Takie komórki mają również dobrze widoczne aktywne jąderka oraz liczne mitochondria. Część rybosomów jest zawieszona w cytozolu komórki, a część przyłącza się do cytozolowej powierzchni błon siateczki śródplazmatycznej. Rybosomy występują również w matriks mitochondriów. (0–1) Wykaż związek między obecnością licznych rybosomów w komórkach trzustki a obecnością dobrze widocznych jąderek w jej komórkach. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego w komórkach trzustki znaczna część białek jest syntetyzowana na rybosomach przyłączonych do siateczki śródplazmatycznej, a nie jest – na rybosomach w cytozolu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję trzustki w organizmie i funkcję szorstkiej siateczki śródplazmatycznej w komórce. (0–1) Określ, na czym polega różnica między rybosomami występującymi w cytozolu a rybosomami występującymi w matriks mitochondriów komórek trzustki. W odpowiedzi porównaj oba typy rybosomów. Zadanie 2. (4 pkt) Fotosynteza Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podczas fazy fotosyntezy zależnej od światła ATP powstaje na drodze fosforylacji. Na schemacie A przedstawiono fosforylację, której towarzyszy cykliczny transport elektronów, a na schemacie B – fosforylację, której towarzyszy niecykliczny transport elektronów. Na podstawie: (0–2) Na podstawie schematów uzupełnij tabelę, w której porównasz oba typy fosforylacji i transportu elektronów zachodzące podczas fotosyntezy. Proces na schemacie A Proces na schemacie B Fotosystemy, które uczestniczą w tych procesach Fotoliza wody (zachodzi / nie zachodzi) Wszystkie produkty (0–1) Wyjaśnij, dlaczego do zajścia fotosyntezy konieczny jest niecykliczny transport elektronów, a niewystarczający jest sam transport cykliczny. W odpowiedzi uwzględnij produkty fazy zależnej od światła i ich znaczenie w procesie fotosyntezy. (0–1) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące fazy fotosyntezy zależnej od światła są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Przenośniki elektronów występują w stromie chloroplastu, natomiast barwniki tworzące fotosystemy – w tylakoidach gran. P F 2. W centrum reakcji fotosystemów znajdują się cząsteczki chlorofilu, z których są wybijane elektrony. P F 3. W tylakoidy gran wbudowana jest syntaza ATP, która przenosi protony do wnętrza tylakoidu. P F Zadanie 3. (2 pkt) Fizjologia roślin Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Fitochrom – niebieskozielone białko – występuje w liściach roślin i jest fotoreceptorem uczestniczącym w wielu reakcjach fizjologicznych wywoływanych przez światło, np. w reakcjach fotoperiodycznych. Kwitnienie roślin krótkiego dnia (RKD) i roślin długiego dnia (RDD) jest związane z działaniem aktywnej formy fitochromu. Na schemacie przedstawiono mechanizm powstawania dwóch form fitochromu. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, Biology, Belmont 2008. (0–1) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące fitochromu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Przekształcanie się form fitochromu pod wpływem światła jest związane ze zmianą struktury przestrzennej jego cząsteczki. P F 2. W ciemności forma aktywna fitochromu (P730) jest mniej stabilna niż nieaktywna forma (P660). P F 3. Daleka czerwień powoduje przekształcenie formy aktywnej (P730) w formę nieaktywną (P660). P F (0–1) Na podstawie przedstawionych informacji uzupełnij tabelę dotyczącą zakwitania roślin krótkiego dnia (RKD). Czas trwania dnia i nocy Stężenie fitochromu P730(wysokie / niskie) Wpływ danego stężenia P730 na przejście RKD w fazę generatywną Reakcja fotoperiodyczna RKD długa noc, krótki dzień stymulacja krótka noc, długi dzień brak stymulacji Zadanie 4. (2 pkt) Fizjologia roślin Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny ilustrujący siłę imbibicyjną, czyli siłę wytwarzaną przez pęczniejące nasiona. Uczniowie umieścili suche nasiona grochu jadalnego w kolbie, którą następnie napełnili wodą, szczelnie zamknęli korkiem i pozostawili na kilka godzin. Uczniowie postawili dwie alternatywne hipotezy, wyjaśniające wynik tego doświadczenia: proces pęcznienia jest zjawiskiem czysto fizycznym; proces pęcznienia wymaga aktywności metabolicznej nasion. Aby sprawdzić te hipotezy, postanowili przygotować kolejny zestaw badawczy. Na podstawie: W. Czerwiński, Fizjologia roślin, Warszawa 1976. (0–1) Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–C oraz odpowiedź spośród 1.–3. Zestaw badawczy umożliwiający rozstrzygnięcie, która z hipotez postawionych przez uczniów jest trafna, powinien zawierać A. suche nasiona grochu umieszczonew kolbie 1. wypełnionej wodą i otwartej. B. namoczone i ugotowanenasiona grochu 2. bez wody i zamkniętej korkiem. C. suche nasiona grochuwyprażone w piekarniku, 3. wypełnionej wodą i zamkniętejkorkiem. (0–1) Wybierz spośród A–E i zaznacz poprawne dokończenie zdania. Proces pęcznienia nasion jest warunkowany obecnością zmagazynowanych w nich związków organicznych, a przede wszystkim obecnością sacharozy. glicerolu. glikogenu. białek. triglicerydów. Zadanie 5. (3 pkt) Fizjologia roślin Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Kwas abscysynowy (ABA) jest wytwarzany w liściach rośliny w warunkach niedoboru wody w glebie i stymuluje zamykanie się aparatów szparkowych, co wpływa na proces transpiracji. Przygotowano cztery zestawy doświadczalne A–D (po trzy próby w każdym), do których użyto pędów lilaka z liśćmi o jednakowej wielkości. Liście lilaka w dwóch zestawach opryskano syntetycznym kwasem abscysynowym (ABA), a w dwóch – pozostawiono bez oprysku. Następnie po dwa zestawy (z opryskiem i bez oprysku ABA) umieszczono w warunkach niskiej (20%) i wysokiej (90%) wilgotności powietrza, w temperaturze 25°C i w równomiernym oświetleniu. Podczas doświadczenia co 10 minut odczytywano z podziałki poziom wody w kapilarach. Na rysunku przedstawiono jeden z przygotowanych zestawów, a w tabeli – schemat przebiegu doświadczenia. Zestaw A B C D Oprysk ABA (+) (−) (+) (−) Wilgotność powietrza 20% 90% Na podstawie: (0–1) Wybierz spośród A–D i zaznacz dwa poprawnie sformułowane problemy badawcze przedstawionego doświadczenia. Wpływ kwasu abscysynowego na transpirację w liściach lilaka w warunkach różnej wilgotności powietrza. Czy wilgotność powietrza i oprysk ABA mają wpływ na transpirację wody? Czy kwas abscysynowy stymuluje zamykanie się aparatów szparkowych lilaka niezależnie od wilgotności powietrza? Czy na skutek oprysku ABA zwiększy się transpiracja u lilaka? (0–1) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Zestaw B jest zestawem kontrolnym dla (zestawu A / zestawu C / zestawu D), natomiast zestaw D to zestaw (kontrolny / badawczy) dla (zestawu A / zestawu B / zestawu C). (0–1) Określ, w którym z zestawów doświadczalnych: A, B, C czy D, będzie można po dwóch godzinach zaobserwować największy ubytek wody w kapilarach. Wyjaśnij wynik uzyskany w tym zestawie, uwzględniając w odpowiedzi proces transpiracji. Zestaw doświadczalny: . Wyjaśnienie: Zadanie 6. (4 pkt) Wirusy, wiroidy, priony Skład organizmów Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Jedną z eksperymentalnych form terapii antybakteryjnej jest terapia fagowa. W preparatach fagowych są zawarte wirusy bakteryjne (bakteriofagi) działające na określone szczepy bakteryjne. Bakteriofag wytwarza białka adhezyny, rozpoznające receptory na komórkach określonych szczepów bakterii, i produkuje enzymy degradujące elementy ściany komórkowej lub otoczki bakterii. Preparaty fagowe przygotowuje się indywidualnie dla każdego pacjenta: selekcjonuje się szczep bakteriofaga, który skutecznie się namnaża i niszczy patogenne bakterie wyizolowane z organizmu pacjenta. Preparaty fagowe stosuje się doustnie i wówczas, w celu ograniczenia inaktywacji fagów, pacjentowi podaje się również środki zobojętniające sok żołądkowy. Na podstawie: P. Kowalczyk i inni, Terapia fagowa – nadzieje i obawy, „Nowa Medycyna”, 2/2013. (0–1) Określ, które bakteriofagi – przeprowadzające przede wszystkim cykl lityczny czy cykl lizogeniczny – są wykorzystywane w opisanej terapii fagowej. Odpowiedź uzasadnij. (0–1) Wyjaśnij, w jaki sposób niskie pH soku żołądkowego może spowodować inaktywację preparatów fagowych. W odpowiedzi uwzględnij budowę bakteriofagów. (0–1) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące problemów związanych ze stosowaniem terapii fagowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Przez wirusy wykorzystywane w terapii fagowej mogą zostać zainfekowane komórki człowieka. P F 2. Szczepy bakterii chorobotwórczych mogą nabywać oporności na fagi. P F 3. W terapii fagowej kluczowe jest znalezienie bakteriofaga działającego swoiście na szczepy bakterii danego pacjenta. P F (0–1) Spośród wymienionych poniżej chorób człowieka wybierz i podkreśl wszystkie te, które wywoływane są przez bakterie. cholera gruźlica malaria odra świnka tężec Zadanie 7. (2 pkt) Nasienne Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Na rysunkach A i B przedstawiono dwa rodzime gatunki roślin iglastych, a w punktach 1.–4. podano opisy różnych gatunków roślin iglastych. Na podstawie: Tołpa, J. Radomski, Botanika, Warszawa 1974 Jest jedynym krajowym iglakiem tracącym liście na zimę. Jego igły są miękkie, niekłujące, pojedynczo osadzone na pędach długich, a w pęczkach – na krótkopędach. Młode szyszki są zielone, a dojrzałe jasnobrunatne, pozostają na roślinie jeszcze kilka lat po wysypaniu się nasion. Jest krzewem typowym dla suchych lasów sosnowych i wrzosowisk. Igły ma twarde, płaskie, silnie kłujące, zimozielone, układają się po trzy w okółku. Rozrastające się łuski nasienne stają się mięsiste i tworzą fioletowoczarne, pokryte niebieskim woskowym nalotem, tzw. szyszkojagody, zawierające po trzy nasiona. Jest krzewem osiągającym ok. 3 m wysokości. Igły dość miękkie, zielone z połyskiem, są ustawione parami na krótkopędach ułożonych gęsto wokół pędu. Szyszki siedzące pojedynczo lub po dwie – trzy. Młode są pokryte niebieskawym lub fioletowym nalotem, dojrzałe brązowieją. Jest rośliną dwupienną. Igły są płaskie, ostre, lśniące i ciemnozielone, ustawione w dwóch rzędach na rozpostartych gałązkach. Nasiona nie są osadzone w szyszkach, lecz otoczone mięsistą czerwoną powłoką, tzw. osnówką, która jest jedyną nietrującą częścią rośliny. W Polsce występuje jeden gatunek, będący pod ochroną. Na podstawie: I. Szwedler, Z. Nawara, Spotkania z przyrodą. Rośliny, Warszawa 2007. Rozpoznaj rośliny iglaste przedstawione na rysunkach A i B – wpisz w tabeli ich polskie nazwy rodzajowe oraz numer opisu tego gatunku wybrany spośród 1.–4. Rysunek Nazwa rodzajowa gatunku Numer opisu gatunku A B Zadanie 8. (3 pkt) Grzyby Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Endofity to symbiotyczne grzyby, głównie workowce, żyjące wewnątrz liści lub innych organów wielu gatunków roślin. Badano wpływ endofitów na uszkodzenie liści kakaowca wywołane zakażeniem fitoftorą – pasożytniczym protistem z grupy lęgniowców. Przygotowano cztery grupy zestawów z siewkami kakaowca: dwie grupy badawcze (I–II) oraz dwie grupy kontrolne (III–IV). Po osiągnięciu odpowiedniego wzrostu roślin liście w zestawach badawczych (I i II) zakażono fitoftorą. Po określonym czasie sprawdzono stan liści siewek kakaowca we wszystkich czterech grupach. Wyniki doświadczenia przedstawiono w tabeli. Zestaw Siewki kakaowca Skutki zakażenia kakaowca fitoftorą obecność endofitów zakażenie fitoftorą odsetek obumarłych liści odsetek zniszczonej powierzchni żywych liści I + + 9,5 7,6 II – + 24,5 15,1 III + – 0,0 0,0 IV – – 0,0 0,0 Na podstawie: Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012. (0–1) Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia. (0–1) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one prawdziwe informacje dotyczące workowców. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Strzępki troficzne grzybni workowców są (haploidalne / diploidalne), powstają na nich lęgnie i plemnie, w których po (mitozie / mejozie) tworzą się liczne jądra komórkowe, łączące się po procesie płciowym w pary jąder sprzężonych. W zarodniach, po kariogamii i kolejnych podziałach, powstają zarodniki workowe, które są (mitosporami / mejosporami). (0–1) Wybierz i zaznacz literę (A–D) pod rysunkiem przedstawiającym zarodnię, w której powstały zarodniki workowe. Zadanie 9. (4 pkt) Protisty Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense) to protist wywołujący śpiączkę afrykańską. Pasożytuje on we krwi różnych ssaków (np. bydła), z których może być przeniesiony na człowieka. U ssaków świdrowiec rozmnaża się przez podział komórki. Jest roznoszony przez krwiopijną, trudną do zwalczenia, muchę tse-tse, w której organizmie przechodzi część swojego cyklu życiowego. Dopiero w 2014 roku odkryto, że w cyklu świdrowca na tym etapie może zachodzić mejoza, a następnie – zapłodnienie. Rozmnażanie płciowe nie jest jednak niezbędne do zamknięcia cyklu życiowego tego pasożyta. Powierzchnia komórki świdrowca jest pokryta milionami kopii jednego rodzaju białka – wysokozmiennej glikoproteiny powierzchniowej (VSG). Po wniknięciu do krwi gospodarza każde kolejne pokolenie pasożyta wytwarza inny wariant antygenu VSG o odmiennej budowie molekularnej. Do zmiany wariantu białka powierzchniowego dochodzi przez przeniesienie i rearanżację (zamianę) fragmentów genomu, w którym znajdują się sekwencje kodujące VSG. Na wykresie przedstawiono zmiany liczebności pasożyta we krwi oraz zmiany białka powierzchniowego (VSG1, VSG2, VSG3) w kolejnych pokoleniach świdrowca we krwi człowieka. Na podstawie: Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012; C. Conway i inni, Two pathways of homologus recombination in Trypanosoma brucei, „Molecular Microbiology”, 45(6), 2002. (0–1) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące świdrowca gambijskiego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Epidemie śpiączki afrykańskiej mogą występować wyłącznie na terenach, gdzie żyje mucha tse-tse. P F 2. Świdrowcem gambijskim można się zarazić przez kontakt z chorą osobą. P F 3. Podczas rozwoju świdrowca gambijskiego we krwi człowieka DNA świdrowca ulega rekombinacji. P F (0–1) Określ, który organizm – człowiek czy mucha tse-tse – może być uważany za żywiciela ostatecznego świdrowca gambijskiego. Odpowiedź uzasadnij. Żywicielem ostatecznym jest , ponieważ (0–1) Określ ploidalność (n / 2n) formy świdrowca występującej w organizmach ssaków. Odpowiedź uzasadnij. W organizmie ssaków występuje forma świdrowca, ponieważ (0–1) Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego tak trudne jest zwalczenie świdrowca przez układ odpornościowy organizmu człowieka. Zadanie 10. (2 pkt) Stawonogi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono gatunki należące do różnych grup stawonogów (skorupiaków, owadów i pajęczaków). Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości zwierząt. Na podstawie: Biologia, pod red. A. Czubaja, Warszawa 1999. (0–1) Wypisz z rysunku oznaczenia literowe wszystkich gatunków stawonogów należących do owadów. (0–1) Określ, który z gatunków stawonogów (A–F) przedstawionych na rysunku jest pajęczakiem. Uzasadnij wybór, podając jedną charakterystyczną cechę budowy pajęczaków widoczną na rysunku. Pajęczakiem jest gatunek , ponieważ Zadanie 11. (3 pkt) Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Tkanki zwierzęce Oddychanie komórkowe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Potomstwo niedźwiedzi polarnych jest karmione mlekiem zawierającym ok. 27% tłuszczu, natomiast dorosłe osobniki żywią się głównie ssakami morskimi bogatymi w tłuszcz, na które polują, przebywając wyłącznie na lodzie morskim. Konsekwencją takiej diety jest występowanie u niedźwiedzi grubej warstwy tłuszczu pod skórą oraz wokół narządów wewnętrznych. Ponieważ te zwierzęta nie mają przez dużą część roku dostępu do słodkiej wody (np. ciężarna samica w czasie pobytu w legowisku przez 4–5 miesięcy nie je i nie pije), korzystają głównie z wody pochodzącej z metabolizmu tkanki tłuszczowej. Populacja niedźwiedzi polarnych jest szacowana na 20 000–25 000 osobników. Trend liczebności populacji jest zniżkowy. Występowanie niedźwiedzi polarnych jest ograniczone przez dostępność lodu morskiego. Na podstawie: S. Liu, Lorenzen, M. Fumagalli i inni, Population Genomics Reveal Recent Speciation and Rapid Evolutionary Adaptation in Polar Bears. „Cell”, t. 157 (4), 2014. (0–1) Podaj nazwę procesu metabolicznego, którego substratami są związki pochodzące z rozkładu tłuszczu zgromadzonego w tkance tłuszczowej niedźwiedzia polarnego, a jednym z produktów jest woda metaboliczna. (0–1) Uzasadnij, że podskórna tkanka tłuszczowa niedźwiedzi polarnych stanowi przystosowanie do środowiska życia tych zwierząt. W odpowiedzi uwzględnij funkcję tkanki tłuszczowej, inną niż funkcja źródła wody metabolicznej. (0–1) Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wykaż, że działania prowadzące do ograniczenia globalnego ocieplenia przyczyniają się do ochrony niedźwiedzi polarnych. Zadanie 12. (2 pkt) Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Tlenek węgla(II), tzw. czad, powstaje w wyniku niecałkowitego spalania węgla i substancji, które zawierają węgiel. Czad jest jedną z najsilniejszych i najgroźniejszych trucizn dla człowieka. Gaz ten nie ma smaku, zapachu, barwy, nie szczypie w oczy i nie podrażnia dróg oddechowych. Czad wykazuje ok. 210–300 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen i łączy się z nią trwale, w wyniku czego tworzy karboksyhemoglobinę. Na wykresie przedstawiono procentową ilość karboksyhemoglobiny i stopień zatrucia w zależności od stężenia CO w powietrzu (pomieszczenie zamknięte), czasu działania i stopnia wysiłku fizycznego. Na podstawie: T. Marcinkowski, Medycyna sądowa dla prawników, Szczytno 2010. (0–1) Badanie krwi nieprzytomnego pacjenta wykazało, że 50% cząsteczek jego hemoglobiny było połączonych z CO. W pomieszczeniu, w którym przebywał, stwierdzono 0,1-procentowe stężenie czadu w powietrzu. Na podstawie wykresu określ stopień zatrucia pacjenta: przybliżony czas, w którym pacjent był narażony na działanie CO – przy założeniu, że nie wykonywał żadnego wysiłku fizycznego: (0–1) Określ, czy wysiłek fizyczny skraca, czy wydłuża czas, po którym występują objawy zatrucia czadem. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm tego zjawiska. Zadanie 13. (2 pkt) Układ krążenia Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podwyższenie temperatury krwi dopływającej do ośrodka termoregulacji w podwzgórzu skutkuje uruchomieniem mechanizmów zwiększających utratę ciepła z organizmu człowieka, przez pogłębienie i przyśpieszenie oddechów oraz zwiększenie pojemności minutowej serca, a więc skróceniem czasu, w którym serce przepompowuje całą objętość krwi znajdującą się w układzie krwionośnym. Wykaż związek między zwiększoną utratą ciepła z organizmu człowieka przez układ oddechowy a zwiększeniem pojemności minutowej serca: a pogłębieniem i przyśpieszeniem oddechów: Zadanie 14. (3 pkt) Skład organizmów Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki przeciwciała – immunoglobuliny klasy IgG. Ta cząsteczka składa się z połączonych mostkami disiarczkowymi czterech łańcuchów polipeptydowych: dwóch takich samych łańcuchów ciężkich dwóch takich samych łańcuchów lekkich. Część fragmentu Fab oznaczona na schemacie literą V charakteryzuje się wysoką zmiennością struktury – każdy rodzaj przeciwciała ma w tym obszarze inną strukturę przestrzenną, natomiast fragment Fc jest stały, czyli taki sam dla wszystkich przeciwciał w danej klasie. Na podstawie: J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek, Immunologia, Warszawa 2002. (0–1) Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy określ rolę fragmentu Fab i rolę fragmentu Fc tego przeciwciała. Wybierz odpowiedź spośród 1.–3. i wpisz w wyznaczone miejsce. Fragment Fab ............... Fragment Fc ................. 1. wiąże się specyficznie z określonymi antygenami. 2. łączy się z łańcuchami lekkimi innych przeciwciał. 3. przyłącza się do receptorów w błonie komórkowej komórek efektorowych układu odpornościowego. (0–1) Podaj liczbę mostków disiarczkowych, które stabilizują 4-rzędową strukturę przedstawionej immunoglobuliny. (0–1) Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz odpowiedź spośród 1.–4. Przeciwciała są zawarte w A. szczepionce, której podaniewywołuje odporność 1. czynną naturalną. 2. czynną sztuczną. B. surowicy odpornościowej, 3. bierną naturalną. 4. bierną sztuczną. Zadanie 15. (2 pkt) Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono budowę siatkówki oka człowieka. Na podstawie: M. Zając, Protezy wzroku, V Kongres KRIO, Wisła 2004. Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Z dwóch rodzajów komórek światłoczułych – czopków i pręcików – w siatkówce ludzkiego oka dominują (czopki / pręciki), które umożliwiają widzenie (barwne / w odcieniach szarości). Wysoką rozdzielczość obrazu, czyli większą szczegółowość, zapewniają (czopki / pręciki), ponieważ każdy z nich łączy się (z jednym neuronem / z kilkoma neuronami). Zadanie 16. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W rozmnażającej się płciowo populacji zwierząt, pozostającej w stanie równowagi genetycznej, w pewnym locus występują dwa allele genu autosomalnego. Allel A wykazuje pełną dominację nad allelem a. Na poniższym wykresie przedstawiono liczbę osobników tej populacji o określonych genotypach. Samce i samice są jednakowo licznie reprezentowane wśród wszystkich genotypów. (0–1) Oblicz częstość występowania alleli a i A w tej populacji. Zapisz odpowiednie obliczenia. Częstość występowania allelu a: Częstość występowania allelu A: (0–1) Określ, które spośród wymienionych poniżej zjawisk mogłoby spowodować zmianę częstości alleli tego genu w tej populacji. Zaznacz T (tak), jeśli zjawisko może powodować zmiany w częstości występowania alleli w populacji, albo N (nie) – jeśli tych zmian spowodować nie może. 1. Dobór naturalny T N 2. Dobór sztuczny T N 3. Efekt wąskiego gardła T N Zadanie 17. (3 pkt) Ekspresja informacji genetycznej Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W operonie tryptofanowym znajduje się pięć otwartych ramek odczytu (trpA–trpE) kodujących podjednostki enzymów uczestniczących w syntezie tryptofanu u bakterii. Do sekwencji regulatorowych należy promotor, który znajduje się przed sekwencjami kodującymi trpA–trpE i stanowi miejsce wiązania polimerazy RNA. Obok promotora znajduje się operator, do którego przyłącza się aktywny represor. Białko represorowe jest aktywowane poprzez przyłączenie cząsteczki tryptofanu. Na schemacie przedstawiono działanie operonu tryptofanowego w sytuacji, gdy komórka bakterii nie ma odpowiedniej ilości tego aminokwasu. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, Biologia, Warszawa 2016. (0–1) Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz odpowiedź spośród 1.–2. Operon tryptofanowy podlega regulacji A. pozytywnej, a cząsteczka tryptofanu pełni w nim funkcję 1. induktora. B. negatywnej, 2. korepresora. (0–1) Opisz, korzystając z powyższego schematu, w jaki sposób będzie działać operon tryptofanowy w sytuacji, gdy komórka bakterii znajdzie się w środowisku, w którym ma dostęp do odpowiedniej ilości tryptofanu. (0–1) Na podstawie schematu określ, jak zmieni się funkcjonowanie operonu tryptofanowego na skutek mutacji w genie kodującym białko represorowe, której efektem jest uniemożliwienie przyłączenia się cząsteczki tryptofanu do tego białka. Zadanie 18. (3 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Ze względu na występowanie swoistych antygenów na powierzchni erytrocytów wyróżnia się u ludzi wiele układów grupowych krwi. Największe znaczenie ze względów praktyki lekarskiej ma układ AB0. Gen warunkujący grupy krwi układu AB0 znajduje się na chromosomie 9 i ma trzy allele: IA, IB, i. W latach trzydziestych ubiegłego wieku opisano grupy krwi układu MN. Gen odpowiedzialny za występowanie antygenów tego układu ma: locus na chromosomie 4 i dwa kodominujące allele (LM i LN) warunkujące grupę M, N lub MN. Kobieta mająca grupę krwi AB N urodziła dziecko, którego ojciec ma grupę krwi 0 M. Na podstawie: G. Drewa, T. Ferenc, Genetyka medyczna, Wrocław 2015. (0–1) Określ, czy geny warunkujące grupy krwi układu AB0 i układu MN są ze sobą sprzężone. Odpowiedź uzasadnij. (0–1) Zapisz genotypy opisanych rodziców – kobiety mającej grupę krwi AB N i mężczyzny mającego grupę krwi 0 M. Wykorzystaj podane w tekście oznaczenia alleli warunkujących oba rodzaje grup krwi. Genotyp matki: Genotyp ojca: (0–1) Określ i zaznacz spośród A–E prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko tej pary będzie miało grupę krwi A MN. Odpowiedź uzasadnij, zapisując krzyżówkę genetyczną. A. 0% B. 25% C. 50% D. 75% E. 100% Krzyżówka: Zadanie 19. (3 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Ekologia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Babka nadmorska (Plantago maritima) w środowisku naturalnym występuje na siedliskach o różnej wilgotności, na bagnach, a także na murawach porastających klify nadmorskie. Zbadano wysokość roślin babki w obu populacjach na stanowiskach naturalnych, a następnie nasiona zebrane z roślin populacji bagiennej i klifowej wysiano na poletku doświadczalnym o średniej wilgotności gleby. Po pewnym czasie zmierzono wysokość wyhodowanych roślin. W tabeli przedstawiono wyniki badań. Siedlisko populacji babki nadmorskiej Średnia wysokość roślin [cm] na stanowisku naturalnym hodowanych na poletku doświadczalnym bagno 35,0 31,5 murawa z klifu nadmorskiego 7,5 20,7 Na podstawie Krebs, Ekologia, Warszawa 2011. (0–2) Uzasadnij, uwzględniając wyniki badań, że przyczyną różnic w wysokości roślin babki nadmorskiej w badanych populacjach naturalnych jest zarówno zmienność genetyczna: jak i zmienność środowiskowa (fenotypowa): (0–1) Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tych badań, albo N (nie) – jeśli z nich nie wynika. 1. Babka nadmorska ma szeroki zakres tolerancji pod względem wilgotności siedliska. T N 2. Populacje babki nadmorskiej z bagien i z klifów należy zaklasyfikować do dwóch odrębnych gatunków. T N 3. Dla babki nadmorskiej optymalne jest siedlisko o średniej wilgotności. T N Zadanie 20. (2 pkt) Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Badano wpływ umiarkowanego (ekstensywnego) wypasania bydła na różnorodność gatunkową roślin w naturalnym zbiorowisku trawiastym (pampa) Ameryki Południowej. Porównano różnorodność gatunkową zbiorowiska, w którym rośliny były zgryzane przez roślinożerców, z różnorodnością gatunkową w takim samym zbiorowisku, które nie było wypasane. Wyniki przedstawiono na wykresie. Na podstawie: K. Falińska, Ekologia roślin, Warszawa 1996; Sala, The effect of herbivory on vegetation structure, (0–1) Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników badań. (0–1) Wyjaśnij, w jaki sposób zgryzanie roślin przez bydło wpływa na zmiany w różnorodności gatunkowej zbiorowiska trawiastego, w którym jest prowadzony wypas. Zadanie 21. (2 pkt) Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Wydajność produkcji wtórnej w ekosystemie określa się jako stosunek energii dostępnej dla kolejnego poziomu troficznego do energii pobranej z poziomu poprzedniego. Populacje poszczególnych gatunków są powiązane ze sobą siecią zależności pokarmowych. Na poniższym wykresie przedstawiono rozkład liczby poziomów troficznych uzyskany na podstawie analizy 183 różnych sieci pokarmowych. Na podstawie: Pianka, Evolutionary Ecology, 2011. (0–1) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionych wyników badań są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Najwięcej jest sieci pokarmowych, które mają 4 poziomy troficzne. P F 2. Liczba poziomów troficznych zależy od liczby sieci pokarmowych w danym ekosystemie. P F 3. Większość sieci ma 6 lub więcej poziomów troficznych. P F (0–1) Wyjaśnij, dlaczego liczba poziomów troficznych w ekosystemie jest ograniczona. W odpowiedzi uwzględnij przepływ energii przez kolejne poziomy troficzne. Zadanie 22. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Karpieniec diabli (Cyprinodon diabolis) to niewielka ryba, mieniąca się niebiesko, która żyje tylko w jednym na świecie miejscu, będącym wypełnioną wodą szczeliną skalną (Devil’s Hole) znajdującą się na pustyni – w Dolinie Śmierci w Kalifornii. Przodek karpieńca diablego zasiedlił ten zbiornik około 60 tys. lat temu. Zwierzęta te żyją w izolowanej jaskini w słonej wodzie geotermalnej o temperaturze 33°C, w której poziom tlenu jest tak niski, że większość gatunków ryb byłaby bliska śmierci. Ich populacja liczy kilkadziesiąt ryb i występuje do głębokości 24 m, lecz żeruje i rozmnaża się na małej, płytko położonej półce skalnej o powierzchni zaledwie ok. 18 m2, pokrytej glonami. Na podstawie decyzji Sądu Najwyższego USA pod ochronę wzięto wody podziemne w tym regionie: zakazano jakiegokolwiek czerpania z ich zasobów. Na podstawie badań molekularnych stwierdzono, że najbliższym krewnym karpieńca diablego jest inny gatunek z tego samego rodzaju zasiedlający niewielkie zbiorniki znajdujące się w oazie Ash Meadows położonej kilka kilometrów od szczeliny Devil’s Hole. Na podstawie: (0–1) Wyjaśnij, dlaczego czerpanie wody z zasobów wód podziemnych w rejonie Devil’s Hole zagrażałoby populacji karpieńca diablego. W odpowiedzi odwołaj się do trybu życia tej ryby. (0–1) Wybierz i zaznacz poprawne dokończenie zdania spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–2. Powstanie karpieńca diablego jest przykładem specjacji A. allopatrycznej, ponieważ 1. populacje ewoluowały w izolacji od siebie. B. sympatrycznej, 2. populacje ewoluowały na tym samym terenie. Zadanie 23. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Poniżej przedstawiono szkielet skrzydła nietoperza i szkielet skrzydła ptaka oraz uproszczone drzewo filogenetyczne kręgowców lądowych. Na podstawie: Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis wymienionych narządów. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Szkielet skrzydła ptaka i szkielet skrzydła nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ mają (wspólne / różne) pochodzenie oraz plan budowy. Powierzchnie nośne umożliwiające aktywny lot ptaka i nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ powstały (niezależnie / tylko raz) w toku ewolucji.

matura z biologii 2019 forum